Το σημερινό άρθρο αναφέρεται στον δρομέα μεγάλων αποστάσεων και αναλύει την αλληλεπίδραση και τον προγραμματισμό για τρέξιμο ανωμάλου δρόμου, στίβου, δρόμων σε άσφαλτο και αγώνων βουνού.
Επίσης αναλύει τις παραμέτρους φυσιολογίας και τεχνικής, συγκρίνοντας το ορεινό τρέξιμο με τα άλλα δρομικά αγωνίσματα και δίνει μια πιθανή λύση και έναν κοινό δρόμο προετοιμασίας και συμμετοχής για έναν αθλητή που συμμετέχει τόσο σε αγώνες ορεινού τρεξίματος όσο και δρόμου ή στίβου ή ανωμάλου δρόμου.
Το τρέξιμο στο βουνό και οι δρόμοι αντοχής είναι παιδιά της ιδίας φυσικής κίνησης, του τρεξίματος, άρα αναπόφευκτα υπάρχουν σημεία επαφής και κοινές σημαντικές μεθοδολογικές γέφυρες. Αυτά αποτελούν στοιχεία υποχρεωτικά στα περιεχόμενα και στις αντίστοιχες εμπειρίες που επηρεάζουν οποιοδήποτε αγωνιστικό περιβάλλον, όπως επίσης υπάρχουν και σημαντικές τεχνικές διαφορές μεταξύ τους.
Σε σχέση με τους δρόμους μεγάλων αποστάσεων υποστηρίζουμε ότι οι υποχρεωτικές φάσεις για την ωρίμανση ενός νεαρού αθλητή πρέπει να είναι ο στίβος και ο ανώμαλος δρόμος. Ο ανώμαλος δρόμος περιέχει εκείνες τις αγωνιστικές εμπειρίες όπου οι ικανότητες του αθλητή – οργανικές, τεχνικές και μυϊκές - δέχονται μέγιστα ερεθίσματα και είναι χώρος μόχθου και προσπάθειας στοιχεία απαραίτητα για την αγωνιστική νοοτροπία. Στον στίβο είναι σημαντική η ειδική πολυπλευρικότητα των νεαρών αθλητών, δηλαδή η ικανότητα να τρέχουν όλες τις αποστάσεις των δρόμων μεγάλων αποστάσεων με και χωρίς εμπόδια. Πρέπει να υπάρχει ένας προγραμματισμός με τεχνικά, μεθοδολογικά και αγωνιστικά στοιχεία και τα αντίστοιχα προπονητικά μέσα όσο αφορά την προπόνηση άλλα και την επιλογή των αγώνων που θα συμμετέχουν.
Αυτή η προσέγγιση δεν αποκλείει το τρέξιμο στο βουνό, αλλά αποτελεί σημαντικό του στοιχείο. Το τρέξιμο στο βουνό αποτελεί σημαντική αξία για την ωρίμανση ενός νεαρού δρομέα, όπως επίσης και η προπόνηση στην πίστα με όλες τις σχετικές ασκήσεις μπορούν να αποτελούν σημαντικό βοήθημα στην υπόλοιπη αθλητική του δραστηριότητα. Το τρέξιμο στο βουνό αποτελεί επίσης μια εξαίρετη εμπειρία στην κατεύθυνση της πολυπλευρικοτητας και μοιάζει πολύ με το τρέξιμο στον ανώμαλο δρόμο.
Για παράδειγμα θα μπορούσαμε να πάρουμε τα πρόσφατα αποτελέσματα από κορυφαίους Ιταλούς αθλητές στον ανώμαλο δρόμο σε ομαδικό επίπεδο, όπου η συμμετοχή αθλητών που προέρχονταν από τον χώρο των αγώνων βουνού ήταν σημαντική. Ισχύει ότι στη προπόνηση νεαρών αθλητών δεν χρειάζεται να φοβόμαστε τις μεγάλες αποστάσεις στην προπόνηση, οι οποίες πρέπει να περιέχουν πολλά και διαφορετικά δρομικά ερεθίσματα, να υποστηρίζονται από το σωστό επίπεδο δύναμης, και να είναι έτσι δομημένες ώστε να μην χαθεί η χαρά και η ευχαρίστηση του τρεξίματος. Πολλές φορές αυτά τα στοιχεία είναι πιο φανερά στους νεαρούς που προέρχονται από τον χώρο του τρεξίματος στο βουνό. Είναι δηλαδή μεγάλη η μεθοδολογική συσχέτιση για την ανάπτυξη του νεαρού αθλητή.
Είναι σημαντικό να σεβόμαστε τις προϋποθέσεις στην ανάπτυξη του νεαρού αθλητή χωρίς να υπάρχει η εξειδίκευση άλλα να υπάρχει η κατεύθυνση να τρέχει καλά σε όλες τις συνθήκες, και σε όλες τις ταχύτητες. Μια τέτοια μέθοδος θα επιτρέψει στους αθλητές να έχουν ακόμα περιθώρια βελτίωσης ακόμα και μετά από 20 χρόνια, και αυτό ισχύει για οποιοδήποτε τύπο αθλητή.
Στο ορεινό τρέξιμο βασικό στοιχείο αποτελεί το τρέξιμο στην ανηφόρα, το οποίο από μόνο του αποτελεί ένα ειδικό προπονητικό μέσο που χρησιμοποιείται ευρύτατα στην προπόνηση και για οποιαδήποτε αθλητή μεγάλων αποστάσεων. Η εναλλαγή στις αποστάσεις είναι επίσης σημαντικό στοιχείο και η χρήση τους στον προγραμματισμό του αθλητή είναι ευρύτατη με βάση την διάρκεια όλου του έτους, από την περίοδο προετοιμασίας μέχρι την αγωνιστική περίοδο.
Η σχέση μεταξύ της βελτίωσης της δύναμης χρησιμοποιώντας το τρέξιμο σε ανηφόρα και των ερεθισμάτων για την βελτίωση των ικανοτήτων της αερόβιας ικανότητας (με πρώτη και καλύτερη την αερόβια ισχύ) είναι ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον και γεμάτο από εμπειρίες αντικείμενο προς συζήτηση. Τα περιεχόμενα εναλλάσσονται και / η ακολουθούν σαν διαδοχικά ερεθίσματα την ίδια μέρα και στους αθλητές υψηλού επιπέδου μέσα την ίδια προπόνηση. Η χρήση του τρεξίματος στην ανηφόρα στην προπόνηση ενός αθλητή αντοχής είναι ένα αντικείμενο μεγάλης συζήτησης και απαιτεί πιο εξειδικευμένη ανάλυση την οποία θα κάνουμε αναλυτικά σε μελλοντικό άρθρο.
Η κατηγορία των παίδων /κορασίδων αποτελεί την πιο σημαντική ηλικιακή φάση στη δόμηση των βασικών ικανοτήτων και είναι μια εξαιρετική περίοδος για συνδυασμό αγωνιστικής τεχνικής και προγραμματισμού της προπόνησης ανάμεσα σε ανώμαλο δρόμο, αγώνων βουνού, αγώνων στην άσφαλτο αλλά και στον στίβο.
Ποιες όμως είναι οι διαφορές σε επίπεδο φυσιολογίας μεταξύ των δρόμων μεγάλων αποστάσεων και του ορεινού τρεξίματος; Ας αναλύσουμε δυο τεστ γαλακτικού οξέος που έγιναν το 2006 στην Formia (IT) - κατά την διάρκεια ενός προπονητικού camp για νέα ταλέντα - ανάμεσα σε δυο νεαρούς αθλητές πολλά υποσχόμενους , όπου ο ένας έτρεχε αγώνες στο βουνό και ο δεύτερος αγωνιζόταν στον στίβο (γραφική παράσταση σχήματος 1).
Σχήμα 1: Γραφική Παράσταση σύγκρισης αθλητών - Formia - με κόκκινο ο αθλητής βουνού! Σχήμα 1: Γραφική Παράσταση σύγκρισης αθλητών - Formia - με κόκκινο ο αθλητής βουνού!Τα δυο τεστ (τύπου Conconi) που είχαν καλά αποτελέσματα έδειξαν συγκέντρωση 4 mmol γαλακτικού οξέος στο αίμα πάνω από τα 19 km/hour ταχύτητα και αν παρατηρήσει κάποιος την γραφική παράσταση στην γραμμή που συνδέει και για τους δυο τα σημεία λήψης δείγματος αίματος θα δει σημαντικές αερόβιες τιμές. Εάν θελήσουμε να διαλέξουμε τον καλύτερο αυτός είναι ο αθλητής του βουνού, όχι μόνο γιατί έχει υψηλότερο αναερόβιο κατώφλι άλλα και κυρίως γιατί πόσο “ανοιχτή” είναι η ευθεία μεταξύ γαλακτικού και ταχύτητας τρεξίματος ειδικά στην μικτή ζώνη γύρω από το αναερόβιο κατώφλι.
Με άλλα λόγια: από αυτό το τεστ βγαίνει το συμπέρασμα ότι οι οργανικές ικανότητες του δρομέα βουνού δεν είναι υποδεέστερες αλλά μάλλον το αντίθετο ισχύει. Αυτές οι κλίσεις ισχύουν και για τον αθλητή στίβου των μεγάλων αποστάσεων. Τα συγκεκριμένα ευρύματα επιβεβαιωθήκαν και από αντίστοιχα αποτελέσματα σε αγώνες ανωμάλου δρόμου όπου οι δυο παραπάνω αθλητές ήταν πρωταγωνιστές ακόμα και σε πανευρωπαϊκούς αγώνες της ηλικίας τους κερδίζοντας σημαντικά μετάλλια. Από άποψη φυσιολογίας λοιπόν δεν υπάρχουν ιδιαίτερες διαφορές ανάμεσα στους δυο τύπους αθλητών με τον αθλητή αγώνων βουνού να υπερτερεί ελάχιστα όπως δείχνουν οι μελέτες. Πολλά αντίστοιχα τεστ Conconi που έχουν γίνει διαχρονικά επιβεβαιώνουν το παραπάνω συμπέρασμα.
Ας εξετάσουμε τώρα τις διαφορές σε επίπεδο μηχανικής της κίνησης. Εδώ έχουμε τις βασικότερες διαφορές ανάμεσα στα δυο αγωνίσματα. Σε συντομία θα μπορούσαμε να αναφέρουμε τις παρακάτω αρχές:
- Σχέση μεταξύ μήκους και συχνότητας διασκελισμού τρεξίματος στην απόδοση ενός αθλητή, με ακόμα πιο σημαντική να είναι η διαφορά μεταξύ μήκους και συχνότητας διασκελισμού στις αλλαγές που οι διαφορές στιγμές του αγώνα στο βουνό καθορίζουν (όπως το τρέξιμο σε ανηφόρα η κατηφόρα)
- Ταχύτητα και χρόνοι του αγώνα
- Χρόνοι και τρόποι πατήματος του ποδιού
- Σχέση μεταξύ πρωταγωνιστών και ανταγωνιστών μυών
- Διαφορετικές μυϊκές συσπάσεις με πολλές έκκεντρες μυϊκές συσπάσεις να λαμβάνουν χώρα στο τρέξιμο σε κατηφόρα
- Τεράστια η σημασία της μυϊκής ελαστικότητας για τους αγώνες στίβου
- Συγχρονισμός με τον κορμό και τα άνω άκρα
- Εφαρμογή της δύναμης (ένταση και χρόνοι εφαρμογής της)
- Διαδρομές αγώνα, ειδικά εναλλάσσοντας ανηφόρες και κατηφόρες
- Συνθήκες περιβάλλοντος
Εάν αυτές οι συνθήκες δεν είναι τόσο φανερές σε αθλητές νεαρής ηλικίας όπως οι παίδες - όπως συμβαίνει με τα αποτελέσματα των αγώνων του στίβου - η μετέπειτα εξειδίκευση μας οδηγεί στο να έχουμε μια ξεκάθαρη εικόνα στο πόσο δύσκολο είναι τεχνικά να περάσει ένας αθλητής από το ένα αγώνισμα στο άλλο.
Πολλοί δρομείς των αγώνων βουνού χάνουν με το πέρασμα των χρόνων την ελαστικότητα και την σωστή μηχανική-τεχνική τρεξίματος και το τρέξιμο τους γίνεται πιο δύσκαμπτο ακόμα και στις κινήσεις του κορμού και των άνω άκρων, ειδικά όταν πρόκειται για διακριτές κινήσεις όπως αυτές που έχουμε όταν ο αθλητής κινείται με ταχύτητες υψηλές και διαφορετικές.
Ακόμα και εμπρός σε εμφανείς βελτιώσεις των φυσιολογικών παραμέτρων που διαπιστώνουμε από τα τεστ αξιολόγησης, δεν έχουμε βελτίωση των αποτελεσμάτων κυρίως στον στίβο, λιγότερο στους αγώνες σε δρόμο αλλά και στον ανώμαλο δρόμο. Παρ’όλα αυτά ακόμα και στους αγώνες ανωμάλου δρόμου χρειάζονται διαδρομές αργές και/η σκληρές, δύσκολες, βαριές και με πολύ λάσπη έτσι ώστε να επιτρέπουν στους αθλητές που ειδικεύονται στους αγώνες βουνού να είναι ανταγωνιστικοί στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο.
Κατά τον ίδιο τρόπο διάφοροι αθλητές αρκετά καλού επιπέδου που προέρχονται από τον στίβο η τον δρόμο - αν και έχουν καλά σωματικά στοιχεία όσο αναφορά τον σωματοτυπο τους αλλά και από άποψη οργανική - αντιμετωπίζουν σοβαρές δυσκολίες όσο αναφορά την τεχνική του τρεξίματος στο βουνό.
Ποιος είναι όμως ο πιθανός κοινός δρόμος μεταξύ των δρόμων αντοχής και του τρεξίματος στο βουνό; Η λύση είναι ο προγραμματισμός της προπόνησης.
Στις κατηγορίες μικρών νεαρών αθλητών υπάρχουν τεράστια περιθώρια παρέμβασης και πιθανόν δυνατότητα συνεργασίας και ανταλλαγής. Οι κύριοι στόχοι πρέπει να είναι εκείνοι της ανάπτυξης και όχι εκείνοι της απελπισμένης αναζήτησης των αποτελεσμάτων. Η δομή του αγωνιστικού προγράμματος που γίνεται σε μεγάλο βάθος ακόμα και αρκετών μηνών δίνει την δυνατότητα πολλών αγωνιστικών εμπειριών. Δεν είναι ιδιαιτέρα δύσκολο να γίνει μια σωστή κατανομή των αγώνων. Απλοποιώντας και σχηματικά θα μπορούσε να είναι ως εξής:
- Την χειμερινή περίοδο την αφιερώνουμε στους αγώνες ανωμάλου δρόμου με τους διασυλλογικούς και πανελληνίους αγώνες στα τέλη Ιανουαρίου και Φεβρουαρίου αντίστοιχα.
- Τους μήνες Μάρτιο και Απρίλιο και το πρώτο μισό του Μαΐου θα μπορούσε να γίνει μια μικτή δραστηριότητα με εισαγωγή σε κάποιον αγώνα βουνού (και το αντίστοιχο πανελλήνιο πρωτάθλημα) σαν φυσική διασύνδεση με τον ανώμαλο δρόμο.
- Τους μήνες Μάιο και Ιούνιο θα μπορούσαμε να κάνουμε τους πρώτους αγώνες σε στίβο
- Σεπτέμβρη και Οκτώβριο μπορεί να συμπεριληφθεί μια δεύτερη περίοδος αγώνων καθώς και αγώνες της αντίστοιχης ηλικιακής κατηγορίας.
Άρα ουσιαστικά αυτό που χρειάζεται είναι ένας προγραμματισμός στα στοιχεία της τεχνικής, της μεθοδολογίας, και των αγώνων που θα μπουν στο καλεντάρι του αθλητή.
