Πως θα μπορούσαμε να το εξηγήσουμε αυτό; Με το δεδομένο ότι τα αναβολικά έχουν στις γυναίκες ισχυρή επίδραση, ενώ στους άνδρες - και ειδικά στους αθλητές αντοχής - ελάχιστο.
Και επίσης εάν δείτε τις απαγορευμένες ουσίες που εντοπίζεται να έχουν κάνει χρήση οι αθλητές που τιμωρούνται θα δείτε να είναι στις περισσότερες των περιπτώσεων χρήση αναβολικών στεροειδών, σε σχέση με την ερυθροποιητίνη (EPO).
Σχετικά με την άποψη ότι "η ερυθροποιητίνη δεν λειτουργεί με κορυφαίους αθλητές που έχουν γεννηθεί, ζουν και προπονούνται στο υψόμετρο’’, αυτό δεν σημαίνει ότι αυτό γίνεται λογω κάποιας διαφοράς στο DNA των αθλητών που κάποιοι μπορεί να συμπεραίνουν από τα παραπάνω. Αλλά κάνουμε την παραπάνω υπόθεση γιατί ποτέ δεν είχαμε μέχρι τώρα αθλητές που γεννήθηκαν στην επιφάνεια της θάλασσας και δέχτηκαν να μείνουν μόνιμα και να προπονούνται στο υψόμετρο.
Αυτό σημαίνει ότι είναι η ίδια η προπόνηση στο υψόμετρο, όταν συμβαδίζουν η μέγιστη ένταση και ο μέγιστος όγκος προπόνησης, που προκαλεί φυσιολογικές προσαρμογές σε κάθε ανθρώπινο οργανισμό που έχει το ταλέντο για το τρέξιμο και ικανό να βάλει τον εαυτό του σε αυτήν την διαδικασία.
Οπότε σύμφωνα με τον κορυφαίο προπονητή αθλητών αντοχής Renato Canova υπάρχει η ακόλουθη υπόθεση: ‘’Η EPO δεν δίνει κανένα πλεονέκτημα σε όλους τους κορυφαίους αθλητές αντοχής όταν ζουν και προπονούνται για πολύ μεγάλες περιόδους στο υψόμετρο, με τον ιδανικό όγκο και την σωστή ένταση στην προπόνηση τους σε σχέση με το αγώνισμα τους.’’
Αυτό δεν είναι το αποτέλεσμα κάποιας γενετικής διαφοροποίησης, αλλά το αποτέλεσμα έκθεσης σε πολύ συγκεκριμένους παράγοντες, όπως το υψηλό υψόμετρο και η σκληρή προπόνηση στην σωστή κατεύθυνση.
Πολύ κουβέντα έγινε γύρω από τον νέο κάτοχο του Ευρωπαϊκού ρεκόρ στον μαραθώνιο του Νορβηγού Sondre Moen (2:05:48 – Fukuoka Ιαπωνία – 03/12/2017) και το αν θα μπορούσε να τρέξει πιο γρήγορα αν είχε πάρει EPO. Σύμφωνα με τον προπονητή του, Renato Canova, για όποιο πλεονέκτημα θα μπορούσε να του δώσει η χρήση της ουσίας θα υπήρχε και το αντίστοιχο μειονέκτημα. Το ανθρώπινο σώμα είναι οργανωμένο με πολύ πολύπλοκο τρόπο και ο καθένας μας έχει μια ΑΤΟΜΙΚΗ ισορροπία ανάμεσα σε πολλούς διαφορετικούς παράγοντες.
Το γεγονός ότι επιτυγχάνουν την ίδια επίδοση αθλητές με τιμή αιματοκρίτη 39 ή 53, με 12,5 η 18,5 αιμοσφαιρίνη, μας διδάσκει ότι (εφόσον μπορούμε να έχουμε σφαιρική άποψη για το θέμα και όχι μονόπλευρη) ότι υπάρχουν παράγοντες που εξισορροπούν μέσα στη ατομική φυσιολογική κατάσταση του αθλητή. Θα ήταν πολύ απλοποιημένο και εύκολο για τους ερευνητές να καταλάβουν ότι η EPO επιδρά στην αύξηση του αιματοκρίτη και την ίδια στιγμή στην ικανότητα μεταφοράς οξυγόνου.
Είναι πολύ πιο δύσκολο να εξηγήσουμε ότι σε συνδυασμό ΟΛΩΝ των παραγόντων που επηρεάζουν μια επίδοση το να έχει ο αθλητής υψηλότερη τιμή αιματοκρίτη δεν σημαίνει πάντα και βελτίωση στην απόδοση του γιατί μπλοκάρει κάποια άλλη ικανότητα του σώματος που είναι σημαντική για το τελικό αθλητικό αποτέλεσμα.
Και όπως συμβαίνει σε κάθε περίσταση όπου έχουμε κάποιο πλεονέκτημα έχουμε και ένα αντίστοιχο μειονέκτημα. Μεγαλύτερη μεταφορά οξυγόνου εξαιτίας της χρήσης EPO προκαλεί αύξηση του ιξώδους του αίματος. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την πτώση της ταχύτητας της κυκλοφορίας του αίματος και μείωση της ικανότητας της απομάκρυνσης των καματογόνων και άλλων ουσιών από τις μυϊκές ίνες η οποία μειώνει την ικανότητα της αποδόμησης του γαλακτικού οξέως. Η δε αύξηση της περιφερικής αντίστασης που δημιουργείται απαιτεί επιπλέον έργο από την καρδιά.
Και μην ξεχνάμε ότι με την EPO δεν μπορούμε να αυξήσουμε τον συνολικό όγκο του αίματος στην ίδια ποσότητα με αυτήν που υπάρχει μόνο από την παραμονή στο υψόμετρο για μεγάλα διαστήματα. Και από την στιγμή που οι μελετητές της αθλητικής φυσιολογίας δεν μελετούν τις επιδράσεις της προπόνησης υψηλού επιπέδου δεν θα είναι δυνατό να αντιληφτούν τα αποτελέσματα αλλά και τα όρια του ντοπαρίσματος του αίματος.
Ο Νορβηγός Sondre Moen λίγα μέτρα πριν την επίτευξη του Ευρωπαικού Ρεκόρ Μαραθωνίου (2:05:48 ) στην Fukuoka!
Σύμφωνα με τον κορυφαίο προπονητή δρομέων αντοχής Renato Canova που προπονεί τον νέο κάτοχο του ρεκόρ Ευρώπης στον μαραθώνιο, ακόμα δεν μπορούμε να πούμε ότι έχουμε φτάσει στο μέγιστο επίπεδο απόδοσης αλλά και σε επιδόσεις από την προπόνηση σε υψόμετρο. Έχει την άποψη ότι ακόμα υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης αλλά το να φτάσουμε στο μέγιστο μιας ατομικής μέγιστης απόδοσης και επίδοσης είναι σαν να κτίζουμε ένα σπίτι. Το τέταρτο πάτωμα κτίζεται πάνω από το τρίτο, το πέμπτο πάνω από το τέταρτο κ.ο.κ. και κατά την γνώμη του για κάθε αθλητή πρέπει να έχουμε ένα πλάνο 5-7 ετών για να φτάσει στο μέγιστο επίπεδο του. Ακόμα δεν ξέρει λέει ο Canova πόση βελτίωση μπορεί να έχει ακόμα από την προπόνηση στο υψόμετρο, αλλά ξέρει ότι χωρίς υψόμετρο η προπόνηση του θα χειροτερέψει και οι επιδόσεις του θα πέσουν. Το μόνο στοιχείο που δεν μπορούμε να αποκλείσουμε από την προετοιμασία ενός κορυφαίου αθλητή αντοχής είναι η προπόνηση σε υψόμετρο γιατί μπορούμε να αντικαταστήσουμε πολλά στοιχεία της προπόνησης αλλά ποτέ τις σύνθετες επιδράσεις που μπορεί να προκαλέσει το υψόμετρο σε αθλητές κορυφαίου προπονητικού επιπέδου (μιλώντας πάντα για αερόβια αγωνίσματα).
Συμπερασματικά η EPO λειτουργεί στις παρακάτω κατηγορίες αθλητών:
1) Αδύναμοι-μέτριοι αθλητές, χωρίς το απαραίτητο ταλέντο, για να κάνουν πολύ σκληρή προπόνηση όσο αφορά τον όγκο αλλά και την ένταση της προπόνησης.
2) Αθλητές τεμπέληδες χωρίς κίνητρο, για να κάνουν επίσης πολύ σκληρή προπόνηση όσο αναφορά τον όγκο αλλά και την ένταση της προπόνησης.
3) Αθλητές που γυμνάζονται στο επίπεδο της θάλασσας και που πρέπει να αναπληρώσουν τα φυσικά πλεονεκτήματα που προκύπτουν από την σκληρή προπόνηση στο υψόμετρο.
Αλλά όταν μιλάμε για το κορυφαίο επίπεδο δεν μιλάμε για αθλητές με αδυναμίες που βαριούνται και που πάντα προπονούνται στο υψόμετρο. Για αυτόν τον λόγο στο κορυφαίο επίπεδο είναι ‘’καθαροί‘’ αθλητές και το γεγονός ότι κάποιος μπορεί να τρέξει καλά χρησιμοποιώντας EPO δεν σημαίνει ότι έχει κάποιο πλεονέκτημα αλλά ότι χρησιμοποίησε έναν άλλον δρόμο (κουτό και παράνομο) για να επιτύχουν τα ίδια αποτελέσματα που θα μπορούσαν να επιτύχουν μόνο με προπόνηση σε υψόμετρο και με απόλυτα καθαρό τρόπο.
Γιάννης Δαγκόγλου
